Urođene anomalije kod ljudi najčešće zahvataju srce. Javljaju se u proseku kod jedne od stotinu novorođene dece (učestalost 0.8%). Postoji veliki broj različitih urođenih srčanih mana, od najlakših, koje se čak i ne prepoznaju odmah, do najtežih anomalija, koje su najčešći razlog kritičnog stanja u prvim danima života bebe – govori Prof. dr Vojislav Parezanović, specijalista pedijatrije i subspecijalista dečije kardiologije.
Urođene srčane mane nastaju zbog genetske greške tokom formiranja srca, u prvim nedeljama trudnoće. Na žalost, medicina još uvek ne može tačno da otkrije gene koji su odgovorni za nastanak ovih anomalija i da na taj način predvidi kod kog deteta će ona nastati. Najveći broj dece se sa srčanim manama rađa iz, naizgled, „normalnih“ trudnoća, od relativno mladih roditelja, u čijim porodicama ranije nije bilo dece sa urođenim anomalijama.
Jedini način da se urođene srčane mane otkriju pre rođenja je ultrazvučni pregled srca fetusa. Druga ispitivanja mogu dati potpuno normalne rezultate kao što su amniocenteza ili kordocenteza, a da plod ipak ima ozbiljnu srčanu manu.
Prenatalna dijagnostika (fetalna ehokardiografija) se može raditi već od 20. nedelje trudnoće klasičnim ultrazvučnim sondama. Moguće je tako rano otkriti srčane mane kod ploda i planirati vreme, mesto i načina porođaja i rane terapije kod ove dece posle rođenja.
Prognoza dece sa urođenim anomalijama na srcu zavisi od vrste mane, težine bolesti i mogućnosti hirurškog lečenja. Za najlakše srčane mane nije uvek neophodna terapija (moguće je čak i spontano zatvaranje nekih defekata) i takva deca su sposobna za normalan život, čak i za aktivno bavljenje sportom.
Drugu grupu srčanih mana čine one koje se mogu korigovati samo jednom hirurškom intervencijom (ili intervencijom kardiologa tokom kateterizacije srca), posle čega takva deca takođe mogu voditi normalan život, bez fizičkih ograničenja.
Treću grupu mana čine teže srčane mane, koje zahtevaju jednu ili više operacija u životu, ali veliki broj ovih pacijenata može imati očekivanu dužinu života, očuvanu radnu sposobnost i imati svoje potomstvo (mogu normalno izneti trudnoću).
Četvrta grupa podrazumeva najteže srčane mane koje se ne mogu kompletno hirurški korigovati, već je moguće uraditi nekoliko pomoćnih operacija koje produžavaju život, ali je udaljena prognoza kod ovih pacijenata uglavnom loša. Na sreću, najmanji procenat mana spada u ovu četvrtu, najtežu grupu.
Nakon spoznaje roditelja sa vrstom anomalije i njenom prognozom, dalji tok trudnoće može biti različit. Kod lakših i srednje teških srčanih mana koje se ne moraju operisati odmah po rođenju, trudnoća se normalno kontroliše, porođaj se obavlja u regionalnom porodilištu, a roditelji dovode dete na kontrolu posle nekoliko nedelja ili čak meseci.
Kod težih urođenih srčanih mana, koje zahtevaju hiruršku intervenciju u prvim danima po rođenju, neophodne su češće kontrole, a porođaj se planira u nekom od velikih porodilišta, blizu kardiohirurškog centra, tako da je moguće bebu odmah po rođenju uputiti na dalje lečenje. Kod najtežih anomalija, sa veoma lošom prognozom, kod kojih je moguće uraditi samo nekoliko pomoćnih operacija, moguće je, ukoliko roditelji zahtevaju, prekinuti trudnoću, uz prethodnu saglasnost Etičkog odbora.
Uloga fetalne ehokardiografije je ne samo u ranom otkrivanju srčanih mana kod ploda, već i u pripremanju roditelja i lekara koji će lečiti takvo dete posle rođenja. Lečenje se započinje odmah po rođenju, mnogo pre nego što se dete pogorša zbog srčanih problema.
